MÜNAZARA TÜRÜ VE ÖZELLİKLERİ
Münazara Nedir?
Biçim yönünden açık oturuma benzeyen bir tartışma biçimidir münazara. Daha çok okullarda kullanılır. Ortaya atılan bir savın olumlu ve olumsuz yönleriyle savunulmasıdır. Bir savı her iki yönden görmeye, düşünceyi düşünceyle çürütmeye yönlendirmesi açısından eskiden beri bir tür kafa ve düşünce jimnastiği sayılmıştır münazara. Ne ki yararlarını savunanlar kadar, bunun zararlı olacağını söyleyenler de var. Çünkü münazara, ortaya atılan bir savın olumsuz yönlerini de dinleyicilere benimsetme, onları bu yönde etkileme amacını içerir. Ayrıca, savunulan düşünce geçmez de olsa konuşmacılar ekibinde bu geçmez ve olumsuz düşünceyi savunmaktaki gösterdikleri ustalığa bakarak ekiptekiler başarılı sayılır. Bu da yanlışlığı ortada olan bir düşüncenin onaylanmış olması anlamına gelir. Böyle düşünenler var.
Münazara Konuları
1- Münazara konularının bir yargıya dönüştürülerek verilmesi gerekir:
2- Kadınlar çalışmalı mı, çalışmamalı mı?
3- Eğitim yoluyla savaşlar önlenebilir mi, önlenemez mi?
4- Medya mı toplumu yönlendirir; yoksa toplum mu medyayı yönlendirir?
5- Dünyada ölüm ve yıkımların önlenmesinde toplumsal kuruluşların önemi var mıdır?
6- Sanat mı daha önemli; yoksa bilim mi?
7- İnternet yararlı mı, yoksa zararlı mı?
8- Çok gezen mi bilir; çok okuyan mı?
9- Okul olmadan eğitim olur mu?
10- Sanat gerekli midir?
11- Üniversitelerin Eğitim Dilinin İngilizce Olması Doğru mudur; yanlış mıdır?
…
Böylece konu saptandıktan sonra ilk adım ekipleri oluşturmaktır. Genellikle üçer kişiden oluşur ekipler. Ekipler oluşunca her ekip kendine bir başkan seçerek, işbölümü yapar. Konunun değişik yönleri paylaşılır, ekibi oluşturan üyeler paylarına düşen yönler üzerinde çalışarak konuşma metinlerini hazırlarlar. Hazırlanan metinler ekipçe gözden geçirilir. Böylece münazara günü kim, neyi, nerede söyleyecek? Karşı ekibin öne süreceği savlar neler olabilir? Bu savlara karşı nasıl bir savunma yolu izlenecektir? Bunlar ve bunlara benzer sorular üzerinde topluca düşünülür.
Jüri neye göre puan verir?
Jürinin görevleri nelerdir?
Jüri; Puanlamak suretiyle münazarayı değerlendirecek olan jürinin tarafsızlığı önemlidir. Jüri üyeleri taraf tutarlarsa, değerlendirme sakat olur. Değerlendirmede jüri şu noktalara eğilmelidir:
a- Münazaradaki konuşmaları,
b- Ekiplerin konuya yaklaşımlarını,
c- Konuşmacıların hazırlıklarını,
d- Konuşma yöntemlerini,
e- Dinleyicileri etkileyip etkilemediklerini
f- Konuşmacıların anlatım özelliklerine ( = , üslûplarına),
g- İnandırma ve savunma güçlerine,
h- Mimik ve çalımlarına (jestlerine);
i- Diksiyonlarına (sesi kullanmalarına, söyleyiş sanatlarına)
Jüri bu niteliklerin her birini 100 puan üzerinden değerlendirmelidir.
Jüri bir başkan seçer; konuşmaları nasıl puanlayacağım, puanlama kağıtlarını önceden hazırlar.
Münazara Aşamaları
Önce olumlu tezi savunan, sonra da onu olumlu bulmayan ekip sözcüsü konuşur. Zaman yönünden her iki ekibe eşit süre tanınır. Konuşmacılar sırayla konuşmalarını sunarlar. Her iki ekipten birer üye son konuşmaları yapıp öne sürdükleri savların yinelemesini yapmadan karşı tarafın konuşmalarında yer alan kanıtları topluca çürütmeye çalışır. Bu, böyle olacağı gibi, her ekipten konuşan kişinin, kendi konuşmasını sunmadan önce karşı ekipten konuşanın, konuşmasını çürütüp ondan sonra kendi konuşmasını sunması biçiminde de olur. Yöntem ne olursa olsun, konuşmacıların özellikle demagojiden(söz oyunu) kaçınmaları gerekir. Ayrıca, salt düşüncenin doğruluğuna değil, düşüncenin güzel ve etkili bir biçimde sunulup sunulmadığına, inandırıcı olup olunmadığına bakılarak puan verilir.
Bu ekiplerdeki kişiler, savunacakları savın (tezin) birer yönünü ele alıp, bu yön üzerinde hazırlanırlar. Yani bir ekibin içindeki kişilerin tümü aynı şeyi söylemezler. Ekipler, münazara gününe kadar hazırlıklarını sürdürürler. Savunmalarında gerekli olan en güçlü kanıtlan toplarlar.
Münazarada yazılı konuşma yapılmaz. Yani konuşmacılar, söyleyeceklerini bir kağıda geçirip ondan okuyamazlar. Düşüncelerini ve savlarını sözlü olarak söylemek zorundadırlar. Birçok okullarda, münazara ekiplerindeki konuşmacıların, sözlerini birer kağıda yazıp okudukları görülmektedir. Bu, çok yanlış bir tutumdur.
Münazarada konuşma süresi sınırlıdır. Her konuşmacı için ayrılan konuşma süresi beşle on beş dakika arasında kalmalıdır. Münazarayı yöneten yönetmen, ya da jüriden biri, konuşma süresi biter bitmez, önceden kararlaştırılan bir işaretle konuşmacıyı durdurmalıdır.
Konuşmacıların savunmalarının gücü kadar, taraflı ve tarafsız dinleyicilerin gösterilerinin de jüri üzerinde etkisi olur. Ancak taraf tutan dinleyicilerin, karşı taraf konuşmacılarının moralini bozacak nitelikte gösteride bulunmaları doğru değildir. Dinleyici, tuttuğu ekibin konuşmacılarına “bravo!” gibi sözler ve alkışlarla moral üstünlüğü vermeye çalışırken, karşı tarafın konuşmacılarım yuhalamak gibi densizlikler yapmamalıdır.
Münazarada Amaç
Genellikle olumlu savı savunanlar, münazarayı kaybedince jüriyi suçlarlar. “Doğruyu söylediğimiz halde, eğriyi savunanları kazandırdılar.” gibi yanlış ve yerinde olmayan bir yargıya düşerler. Böyle düşünenler, "Münazaradan beklenen, üstün gelmek değil; doğruyu bulmaktır.” diyenlerin doğrultusunda yürüyenlerdir. Halbuki münazaranın amacı, doğruyu bulmak değil; savunmada üstün gelmektir. Ama bu demek değildir ki, münazarada doğru sonuca çıkılmaz. Çıkılır; fakat bu, münazara için bir temel kural değildir.
Şunu da unutmamalı ki, münazarada konuşmacıların hitap edecekleri, kimseler, jüri üyeleriyle, taraflı ve tarafsız dinleyicilerdir. Bu nedenledir ki konuşmacı, ustalıkla, jüri üyeleriyle dinleyicilere, karşılığı istenmeyen birtakım etkileyici sorular yöneltebilirler, örneğin “Sayın Jüri Üyeleri, Değerli Arkadaşlarım! İleri sürdüğüm şu kesin kanıtlar karşısında, karşı tezi savunan arkadaşlarımızın düşüncelerine katılmaya olanak Var mıdır?" gibi.
Ekiplerin konuşmacıları, konuşmalarını bitirip jürinin kararını öğrenince, sonuç ne olursa olsun, birbirlerini kutlamalı, nezaket ve görgü anlayışlarım ortaya koymalıdırlar.
Münazara örneği:
Üniversitelerin Eğitim Dilinin İngilizce Olması Doğru mudur; yanlış mıdır?
A Grubu (Yabancı dille eğitim gereksizdir.)
Konuşmacılar: 1, 2, 3 …
B Grubu (Yabancı dille eğitim gereklidir.)
Konuşmacılar: 1, 2, 3…
?... (B Grubu Başkanı)
Saygıdeğer Jüri Üyeleri, Kıymetli Misafirler ve Sevgili Arkadaşlar!
Hepiniz münazaramıza hoş geldiniz. Sözcüsü olduğum B grubunun tezi …. Hepinize iyi seyirler dileyerek sözü A grubunun sözcüsü ?… bırakıyorum.