Ünlem

Ünlem Ve Çeşitleri

Bir duyuşu anlatmağa, bir tabiat sesini taklide veya bir kimseyi çağırmak için seslenmeğe yarayan kelimelere Ün­lem denir. .

Ünlemler üçe ayrılır :

• Asıl ünlem olan kelimeler
• Ünlem olarak kullanılan kelimeler
• Taklidi ünlemler (yansımalar)

Esasen ünlem olarak kullanılan ve seslenmeğe yarayan kelimelereAsıl ünlemlerdenir.

Alıştırma:

Şu yazıdaki sıfatları, isim ve sıfat tanılamalarını bulunuz:

Güzelim Türkçeyi bir türlü benimseyemeyen, evde karısı ve çocuğu ile konuştuğu dilden ayrı uydurma bir yazı dili kullanmayı bugün de marifet sayan, onu da doğru dürüst beceremeyen sapıklara ilk dersi bir an önce vermek zorundayız.

Türk ulusunun baskıdan kurtulduğu, Türk - düşüncesinin özgürlüğe kavuştuğu bu güzel günler, Türk dilinin, kanun dili, kitap dili olarak da gereken ve geç kalan özgürlüğe ve duruluğa kavuşacağı muştusunu taşı­yan günlerdir.

 Behçet Kemal Çağlar

Asıl ünlemler de ikiye ayrılabilir:

1-Çağrı,

2-Haykırı.

Birisini çağırmağa, teşvika, tasdika ve redde yara­yan ünlemlere Çağrı deriz: Hey! Ey! Haydi! E! Hişt!

Doğrudan doğruya konuşanın duyuşlarını anlatan kelimelere Haykırı denir: Ay, vah vah, of, yazık, eyvah, vay, oh! gibi.

Ünlem olarak kullanılan kelimeler:

Ünlem yerinde kullandığımız bazı isimler: Çocuk! An­neciğini! Arkadaşlar! gibi.

Ünlem şeklinde kullanılan sıfatlar: Zavallı! Güzel! Alçak! gibi.

Fiillerin emir kipleri debazen ünlem olarak kullanılır: Yaşa! Dur! Koş! gibi.

Taklidi Ünlemler:

“Hav hav, miyav, me me, çat, pat, buvv!..” gibi hayvan veya tabiat seslerini taklit suretiyle kullanılmakta olan ünlem­lere taklidi ünlemler (yansımalar) denir.

Alıştırma:    .

Aşağıdaki cümlelerde gördüğünüz kelimelerin ne oldukla­rını (yani isim mi, sıfat mı, zamir mi, ünlem mi, bağlaç mı, ol­duklarını) söyleyiniz:

İnsanlar felaketli zamanlarında birbirlerine d aha çok yardım etmelidirler. - Çalışkan çocukları herkes sever. - Sağlam bir kafa sağlam bir vücutta bulunur. - Necmi, zengin bir ailenin bir tanecik oğludur. - Sevim, o gün öğ­retmeninin' sualine iyi 'cevap verdiği için çok memnun ol­muştu. - Akıllı bir adam düşünmeden bir iş yapmaz. - Ka­rınca, çalışkan bir hayvandır. - Yazık, sen de mi çalış­madın?

Alıştırma:

Şu kelimelerin çeşitlerini söyleyiniz

Biz vazifemizi yaptık. - Ali, bahçede kaldı. - Hüseyin pencereden aşağı bakıyor. - Nevin, her akşam çiçeklen sular. - İlhan, sandalla gezmeyi pek sever. - Küçük çocuk, köpekten korktu. - Ben o kitabı okudum. - Üç gün sonra Ankara’ya gidiyorum. - Karşıdaki evin damında bir kuş var.

Alıştırma:

Aşağıdaki cümlelerde bulunan sıfatları, zarfları gösteriniz; isimlerin nevilerini ve ne halde bulunduklarını söyleyiniz:

Dün akşama kadar, sizi bekledim. - Yılmaz, bahçedeki çiçeklerden güzel bir demet yaptı. - Geçen gün bir çocuk, sahilde oynarken denize düştü. – Cengiz’in babası Zonguldak’a gitmiş. - Kümesten tavuklar kaçmış. - Siz geçen pa­zar Büyükada’ya gitmişsiniz. - Selim, vazifesini büyük bir dikkatle yapar. - Kardeşimi yirmi gündür göremedim.