Türkü
Anonim Halk Şiiri Nazım Biçimleri
Türkü Nedir?
Türkü Çeşitleri
Anonim halk şiirinin en yaygın nazım biçimidir. Özel ezgiler ile söylenir. Türküler önemli olaylar üzerine söylenir. Halk arasında türkü söylemek türkü yakmak tabirleri kullanılır. Meydana gelen hazin bir olay, ölüm, aşk, savaş türküler ile dile getirilir. Gurbetteki birine duyulan özlem, sevilen bir kişinin ölümü, savaşlarda kaybedilen insanlar, hayat zorluğu gibi konular türküler ile dillendirilmiştir.
Türküler yapı yönünden iki bölümden oluşur. Bunlardan ilki asıl duygu ve düşüncenin söylendiği bölümdür üç veya dört dizeden oluşur. Bunlara bent denir. İkinci bölüm ise duygu yoğunluğu sağlamak için her bendin sonunda tekrar edilen dizelerdir. Bunlara ise kavuştak (nakarat) denir.
Türküler hecenin her kalıbı ile söylenebilir. Bunlar yedi, sekiz veya on bir olabilir. Özel bir kafiye şeması olmamakla birlikte çoğunlukla ilk dizeler, bentler, kendi arasında kavuştaklar da kendi arasında kafiyelenir.
Örnek: (a-a-a/xx)
Söğüdün yaprağı narindir narin
İçerim yanıyor dışarım serin
Zeynep’i bu hafta ettiler gelin
Zeynebim Zeynebim anlı Zeynebim
Üç köyün içinde şanlı Zeynebim
Zeynep bu güzellik var mı soyunda
Elvan elvan güller kokar koynunda
Arife gününde bayram ayında
Zeynebim Zeynebim anlı Zeynebim
Üç köyün içinde şanlı Zeynebim
…
Türküler konularına göre aşk, kahramanlık, iş gibi türlere ayrılmaktadır.
Örnek:
İş Türküsü
Adana köprü başı
Otur saraya karşı
Gel sarılıp yatalım
Dosta düşmana karşı
Adana’nın panbuğu
Altın dolu sandığı
İnanmayın hep yalan
El kızının yandığı
Vur çapayı çapayı
Vur kazmayı kazmayı
…
Örnek:
Manili aşk türküsü
Çarşambayı sel aldı
Bir yar sevdim el aldı
Keşke sevmez olaydım
Elim koynumda kaldı
Ah ne imiş ne imiş
Kaderim böyle imiş
Gizli sevda çekmesi
Ateşten gömlek imiş
…
Not:Ninnilerimiz de birer türküdür ve bu tür türküler çocuk türküsü olarak geçmektedir. Ayrıca kavuştaksız türküler de bulunmaktadır.
- Ramazan İlbay
- Gösterim: 1231