Türkü

Anonim Halk Şiiri Nazım Biçimleri

Türkü Nedir?

Türkü Çeşitleri

Anonim halk şiirinin en yaygın nazım biçimidir. Özel ezgiler ile söylenir. Türküler önemli olaylar üzerine söylenir. Halk arasında türkü söylemek türkü yakmak tabirleri kullanılır. Meydana gelen hazin bir olay, ölüm, aşk, savaş türküler ile dile getirilir. Gurbetteki birine duyulan özlem, sevilen bir kişinin ölümü, savaşlarda kaybedilen insanlar, hayat zorluğu gibi konular türküler ile dillendirilmiştir.

Türküler yapı yönünden iki bölümden oluşur. Bunlardan ilki asıl duygu ve düşüncenin söylendiği bölümdür üç veya dört dizeden oluşur. Bunlara bent denir. İkinci bölüm ise duygu yoğunluğu sağlamak için her bendin sonunda tekrar edilen dizelerdir. Bunlara ise kavuştak (nakarat) denir.

Türküler hecenin her kalıbı ile söylenebilir. Bunlar yedi, sekiz veya on bir olabilir. Özel bir kafiye şeması olmamakla birlikte çoğunlukla ilk dizeler, bentler, kendi arasında kavuştaklar da kendi arasında kafiyelenir.

Örnek: (a-a-a/xx)

Söğüdün yaprağı narindir narin

İçerim yanıyor dışarım serin

Zeynep’i bu hafta ettiler gelin

       Zeynebim Zeynebim anlı Zeynebim

       Üç köyün içinde şanlı Zeynebim

Zeynep bu güzellik var mı soyunda

Elvan elvan güller kokar koynunda

Arife gününde bayram ayında

       Zeynebim Zeynebim anlı Zeynebim

       Üç köyün içinde şanlı Zeynebim

…

Türküler konularına göre aşk, kahramanlık, iş gibi türlere ayrılmaktadır.

Örnek:

İş Türküsü

Adana köprü başı

Otur saraya karşı

Gel sarılıp yatalım

Dosta düşmana karşı

Adana’nın panbuğu

Altın dolu sandığı

İnanmayın hep yalan

El kızının yandığı

       Vur çapayı çapayı

       Vur kazmayı kazmayı

…

Örnek:

Manili aşk türküsü

Çarşambayı sel aldı

Bir yar sevdim el aldı

Keşke sevmez olaydım

Elim koynumda kaldı

       Ah ne imiş ne imiş

       Kaderim böyle imiş

       Gizli sevda çekmesi

       Ateşten gömlek imiş

…

Not:Ninnilerimiz de birer türküdür ve bu tür türküler çocuk türküsü olarak geçmektedir. Ayrıca kavuştaksız türküler de bulunmaktadır.